Voorbij Gibraltar

Columbus
Arno leest voor:

Op onze eerste avond in Sevilla slenteren we door de rustige straten en smalle steegjes in het oude centrum. We genieten van de ontspannen sfeer. Plotseling belanden we in een drukke menigte. Een processie kruist ons pad. Mannen dragen een baar met een heiligenbeeld, een man met een baard in een bruine pij, een opgestoken hand en een opengeslagen boek in de andere hand. Achter dit gezelschap volgt een lange stoet, met priesters, misdienaars, vrouwen en kinderen. We vragen aan toeschouwers welke heilige hier vereerd wordt, maar men moet het antwoord schuldig blijven.

We zien het heiligenbeeld de volgende dag terug in de grote kathedraal. In een andere hoek van het immens grote schip van de kerk staat een metershoog grafmonument. Vier herauten, die de koninkrijken van de Spaanse  troon vertegenwoordigen, dragen, als in een processie, de baar van Christoffel Columbus. Op de achterliggende wand torent op een gigantisch fresco de heilige Christoffel hoog uit boven het monument. Dit is het religieuze eerbetoon aan de grote volksheld die de weg bereidde voor de rijkdom die Spanje vergaarde vanaf de zestiende eeuw in de nieuwe wereld. Het past bij Columbus die meende een goddelijke opdracht te vervullen bij de verovering van de nieuwe wingewesten. Zijn persoonlijke tragiek was, dat hij tot zijn dood dacht dat hij de westelijke route naar Indië had ontsloten. Hij viel ook in ongenade door zijn wanbestuur in de veroverde gebieden.

Columbus was voor Spanje de juiste man in de juiste tijd. Het koningspaar Ferdinand en Isabella vierden de overwinning op de Moren na de val van Granada en kregen de ruimte voor economische expansie. De Portugezen hadden net Kaap de Goede Hoop gerond, omzeilden de Arabische wereld en kregen direct toegang tot de specerijenhandel. Columbus kende als ervaren zeevaarder alle toen bekende uithoeken van de Atlantische Oceaan en kwam met een goed verhaal over een mogelijke westelijke route naar Indië. In de oplevende wetenschap van de Renaissance brak het besef door dat de aarde rond is. Over de omtrek van de aarde en de afstand tot Indië liepen de theorieën sterk uiteen. Columbus selecteerde de voor hem gunstige aannames bijeen en overtuigde Isabella van de mogelijkheid om per schip de oceaan over te steken, Indië te bereiken en zo de concurrentie met de Portugezen aan te gaan. Als tegenprestatie voor zijn ontdekkingen eiste hij tien procent van de opbrengsten en het gouverneurschap over wingewesten.

Het imperialisme van Spanje in de nieuwe wereld leverde dan wel geen specerijen, maar wel talloze nieuwe producten op zoals aardappels, tomaten en tabak. En er was een overvloed aan zilver en goud. Grote rijkdommen werden jaarlijks in konvooi van Cuba naar Sevilla gevaren. Deze ‘zilvervloot’ (la flota) werd georganiseerd door een handelsgilde, het Casa de Contratacion, die het privilege op de handel op Amerika had. De gigantische winsten van de zilvervloot waren de motor op de wereldhandel van Azië. In 1626 deelde de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de winst toen Piet Hein, in opdracht van de Staat, bij Cuba de zilvervloot kaapte en naar de Republiek zeilde. Met de opbrengsten konden de kosten van één jaar oorlog met Spanje worden betaald. En zo heeft de held Columbus nog indirect bijgedragen aan de onafhankelijkheid van Nederland.




Bekijk het hele altaarstuk met de zeldzame afbeelding van Columbus.