Het oude centrum van Madrid bestaat uit een netwerk van smalle straten met statige rechthoekige huizenblokken. We flaneren via de Calle Alameda naar de Calle Cervantes en passeren de cerveceria ‘Cervantes’ en het hostal ‘Dulcinea’. Links op de muur hangt een plaquette met een beeltenis van de grote schrijver. ‘Aqui vivio y murio Miguel de Cervantes Saavedra, cuyo ingenio admira el mundo fallecio en MDCXVI’ (Hier leefde en stierf Miguel de Cervantes Saavedra, wiens genie door de wereld wordt bewonderd, gestorven in 1616). Spanje is trots op zijn beroemde zoon, de schrijver van het beste boek uit de wereldliteratuur: ‘De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha’.
Ik ben een groot fan van de hidalgo en zijn schildknaap Sancho Panza. De dolende ridder zwerft, vergezeld door Sancho, over de wegen en het platteland van Spanje, op zoek naar avonturen. Zijn doel is het rechtzetten van allerlei soorten onrecht en door deze goede daden beroemd te worden. Hij heeft zich geheel ondergeschikt gemaakt aan zijn vurige liefde voor de wonderschone Dulcinea, die hij echter nimmer heeft gezien en die vermoedelijk niet eens bestaat. Sancho is een kleine boer, analfabeet maar niet dom, vooral geïnteresseerd in goed eten en drinken. Hij weet dat zijn meester getikt is, maar volgt hem vanwege de grote beloning die Don Quichot hem in het vooruitzicht stelt.
Het boek gaat over de kloof tussen mooie droom en harde praktijk. De wanen van Don Quichot botsen keer op keer op de feiten van Sancho; kastelen zijn slechts herbergen, reuzen zijn windmolens, een prinses is een hoertje. Het speelt in de zestiende eeuw. De Spaanse katholieken hebben de Moorse overheersers verslagen en de Moorse bevolking moet de Islam afzweren. In verschillende verhalen figureren Moren, Renegaten (Christenen bekeerd tot de Islam) en Moorse piraten uit Barbarije. Spanje neemt in die tijd deel aan de strijd tegen de Ottomanen (Turken). Cervantes zelf neemt deel aan de grote zeeslag bij Lepanto (1571). In deze strijd tussen christendom en Islam verwondt hij zijn linkerarm, die voorgoed verlamd blijft. Jaren later wordt hij gevangen genomen door Moorse kapers uit Algiers. Na betaling van losgeld komt hij vijf jaar later weer vrij.
Wij komen Don Quichot en Sancho Panza ook nog tegen in Sevilla. Op het Plaza d’Espanja zijn zij vereeuwigd in een fraai tegeltableau. Cervantes schreef het boek tijdens zijn gevangenschap in Sevilla, waar hij vast zat vanwege onbetaalde schulden.
