De Vleugelwaard is een grasland aan de Kerkdijk in de Ooijpolder. De naam verwijst naar de vorm van het perceel (vleugel) en de voormalige buitendijkse ligging (waard). Aan de noordkant liggen de rietlanden van het natuurgebied Ooijse Graaf. Hier stroomde eeuwen geleden de rivier. De aangrenzende graslanden zijn in 2013 omgevormd tot moeras, natte weides en hooiland. Op de Vleugelwaard wordt de komende jaren een verschralend hooilandbeheer toegepast. Het doel is een soortenrijk natuurlijk grasland dat één geheel vormt met het Natura 2000 natuurgebied van de Ooijse Graaf.

 

Bellefleur Vleugelwaard Blog

 

 

 

Boekje over de iconische N70-wandelroute

In 2020 publiceerde ik een boekje over de N70 natuurwandelroute. Deze populaire wandelroute over de Nijmeegse heuvelrug bestond toen 50 jaar. Ik reikte het eerste exemplaar uit tijdens de Landschapsparade in Berg en Dal aan Caspar Janssen, journalist van de Volkskrant. Hij publiceert veel over natuur en wandelen. De respons was overweldigend en er zijn duizend exemplaren van het boekje verkocht. Er komt geen nieuwe druk en daarom publiceer ik het boekje nu integraal op deze plaats. Ik wens iedereen veel genoegen bij het lezen en tijdens het wandelen van deze fraaie route.

N70 - Een iconische wandelroute

 

   

Hooibaaltjes ophalen

Tijdens een droge en zonnige week halverwege juni is het bloemrijk grasland van de dijk gemaaid en gehooid. Het geurige hooi is in kleine baaltjes geperst. Het is prima voer voor paarden. De afnemer van het hooi helpt een handje bij het opladen van baaltjes.

 Living Lab onderzoek

 

Living Lab Ooijpolder
Drie onderzoeksters van de Radboud Universiteit doen veldwerk op de Vleugelwaard. Er wordt een vegetatieopname gemaakt. Er worden bodemmonster genomen en geanalyseerd. De biologische activiteit wordt gemeten door analyse van de gasproductie (CO2). Het onderzoek wordt op verschillende locaties uitgevoerd. Het moet antwoorden geven op vragen over de invloed van landbouwkundige maatregelen op de biodiversiteit. Lees ook het Biodiversiteits blog van Via Natura.

 

 avondconcert op vleugelwaard klein

 

Avondconcert
Op een mooie avond in juni kwamen 30 gasten naar de vleugelwaard en luisterden naar de betoverende klanken van het Duo Rodriguez Franceschini.

 

 draaihals klein

 

Draaihals
De vogels trekken nu (augustus 2020) weer naar het zuiden. Op het vogeltrekstation worden weer elke ochtend vogels gevangen, geringd en weer in vrijheid gesteld. Er worden regelmatig bijzondere vogels gevangen. Zoals deze draaihals. Het is de enige trekvogel onder de spechten. Het is een zeldzame broedvogel in Nederland. Hij kan op een slangachtige manier zijn hals strekken en zijn kop draaien. Zo komt hij aan zijn naam.

 



 N70 bordje

 

50 jaar N70-wandelroute
Op de Landschapsparade op 7 juni 2020 in Berg en Dal gaan we vieren dat vijftig jaar geleden de N70 wandelroute is aangelegd. Het was één van de activiteiten in het kader van het Europees Natuurbeschermingsjaar 1970. In Nijmegen was een speciaal 'Aktie Komité' opgericht en dat was de start van veel natuur- en milieuacties en -activiteiten. Luister naar het interview met Arno in het radioprogramma Vroege Vogels uitzending_zondag_16_februari_7.34_uur.

 

 

 

Een bloemrijk lint
Het is nu zes jaar geleden (2013) dat we begonnen met het natuurbeheer op de Vleugelwaard. We plantten meidoorns die nu zijn uitgegroeid tot een robuuste heg. Door het verschralend hooilandbeheer is de dijk zeer bloemrijk geworden, met veel ratelaar, knoopkruid en groot streepzaad. Het grote veld is nog soortenarm. Daarom hebben we dit jaar hooi van de dijk, met veel bloemenzaden, uitgestrooid. Volgend jaar wordt het daar ook een bloemenzee.

 

 

Dieren in moestuin 'Ooijse Velt'
In de ecologische moestuin 'Ooijse Velt' bezoeken poes, vos, ree en das regelmatig het terrein. Het moestuincomplex ligt achter de kerk in het dorp Ooij in de Ooijpolder. We telen groenten, bloemen, kruiden en fruit in moestuinen en boomgaard. Een groot deel van het terrein is natuurlijk ingericht met een grote poel, grasland en hagen.

 

 

Bloemen op de Kerkdijk
Het wordt steeds mooier op de dijk. 5 jaar na de start van het natuurvriendelijk hooilandbeheer bloeien harige ratelaar, gewone duizendknoop, knoopkruid en morgenster volop. We maaien twee keer per jaar en het gras en de kruiden worden tot hooi verwerkt. De verschillende grassen en kruiden komen bij dit verschralend hooilandbeheer 'vanzelf'. Het zaad komt met maaimachines, schapen, met de wind mee, of meeliftend met wandelschoenen. Eenmaal gevestigd vermeerdert en verspreidt de soort zich als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn.

 

 

 

Razende storm blaast schuurtje omver
Op donderdag 18 januari beleven we een uitzonderlijk natuurfenomeen. Terwijl ik zelf bijna met fiets en al van de Waalbrug geblazen wordt, blaast de furieuze wind de grote open schuur op de Vleugelwaard omver. Met hulp van vrienden en familie takelen we het geraamte weer op z'n poten. Daar staat hij gehavend en dakloos.

 

 

De koekoek van 'Beleef de Lente'
Bram Ubels geeft de koekoek weer de vrijheid. Hij redde hem van de verdrinkingsdood nadat het jonge vogeltje tot twee keer uit het nest gevallen was.

 

 

Herdenkingsbomen voor Wies
Bij de toegang tot de Vleugelwaard planten we twee bomen ter nagedachtenis van zus Wies, die op de avond van het fatale ongeval hier afscheid van ons nam. We kiezen voor een perenboom van het ras Bon Louise; een verwijzing naar haar naam. De tweede boom is een walnoot van het ras Bella Maria. Wies was gek op walnoten.

 

 

Een nieuwe beverburcht langs 't Meertje
Het gaat prima met de bevers in de Ooijpolder. Het leefgebied wordt verder uitgebreid. Twee bevers bouwen een nieuwe burcht langs 't Meertje. Een forse boom in een oud wilgengriend moet eraan geloven. De langs razende auto's op de Provinciale weg zijn geen belemmering voor de nachtelijke bedrijvigheid.

 

 

Schapen in november
In de zomer is het grasland een keer gemaaid en gehooid. De 'tweede snede' was te weinig om de hele werkcyclus van maaien, schudden, dijken, persen en afvoeren nog eens uit te voeren. Een goed alternatief is begrazing met schapen. Wilbert Verriet stalt nu tussen de bedrijven door zijn schapen op de Vleugelwaard. Schapenhouderij Verriet verzorgt het natuurbeheer op allerlei natuurperceeltjes en bermen in de Ooijpolder en de Duffelt.

 

 

Daphne Dekkers op de Landschapsparade
Zij woonde van haar tiende tot haar achtiende jaar in boerderij "Groot Kuppenhof" aan de Leuthsestraat. Presentator Rene van Steen interviewt haar over haar jeugd in Persingen. "Ik herinner me dit gebied als een ecologisch gebied, voordat het hip was. Mijn moeder had haar eigen groentetuin. We aten aardappels uit eigen tuin. We hadden kersen en appels. Maar de buren ook. Ik hielp mee hooien, je ging mee schudden."

 

De eerste Landschapsparade in Persingen
Op 11 september 2016 had Persingen de primeur. Een bonte stoet liep onder aanvoering van een kudde schapen over boerenlandpaden naar het Paradeterrein op het erf van boerderij Buitengast. Honderden mensen hebben op een actieve manier genoten van het landschap en de rijke cultuurhistorie van de Ooijpolder.

 

 

Een ijsvogel in de hand
Het gedrag van vogels is soms heel wonderlijk. Een ijsvogel houdt zich dood als je hem op zijn rug legt. Het is een strategie om te ontkomen aan de agressie van belagers. In dit geval is het diertje gevangen in de netten van de vogelonderzoekers. Er worden veel ijsvogels gevangen en het zijn telkens weer andere vogels. Kennelijk verplaatsen de vogels zich, buiten de broedtijd, veel. Ze zwerven door het rivierengebied langs watergangen en plasjes, op zoek naar voedsel.

 

 

 

Natuurbeheerders krijgen schietles
Een dierenarts geeft instructie over de techniek van het schieten van verdovingspijlen met een luchtdrukgeweer. Natuurbeheerders van projecten in Bulgarije, Oekraine, Duitsland en Nederland zijn door stichting ARK uitgenodigd om de fijne kneepjes te leren van verantwoord beheer van de half-wilde runderen en paarden. Die dieren worden door de beheerders uitgezet om meer natuurlijke diversiteit te laten ontstaan. Op de Vleugelwaard is genoeg rust en ruimte voor deze bijzondere schietoefeningen.

 

 

Nederlands katoen
Eind mei sneeuwt het op de Vleugelwaard. Witte pluisjes dalen neer en klitten samen op de grond en in het gras. Het lijkt wel katoen. Het zijn de zaadpluizen van de robuuste populieren. Deze zijn tweehuizig. Dat wil zeggen dat de bomen alleen mannelijke of vrouwelijke bloemen drager. De 'vrouwen' produceren het zaadpluis. Lang niet elk pluisje draagt een zaadje. De jaarlijkse 'sneeuwval' van zaadpluis leidt regelmatig tot protesten van stadsbewoners vanwege overlast en menig stadspopulier heeft om die reden het loodje gelegd.

 

Een avond in mei aan de Ooijse Graaf
De zon gaat onder en de schemering valt in. De volle maan staat boven de Thornse Molen, die zelf sfeervol kunstmatig wordt aangelicht. In het nieuwe moeras langs de Kerkdijk, ter hoogte van de boerderij, beginnen rugstreeppadden aarzelend te roepen. Langzaam zwelt het koor aan tot een betoverend geratel klinkt. Eenmaal gehoord vergeet je dit magisch tafereel nooit meer.

 


 

 

 

Een kijkje in de Thornse Molen
Landschapsbeheer Groesbeek spreidt zijn vleugels uit en houdt dit jaar ook excursies in de hele gemeente Berg en Dal. Op 24 april worden we door de Groesbeekse gidsen meegenomen op een rondje Thornse Molen. We krijgen eerst een inleidend verhaal over de molen van Jan van Eck, aanjager en bestuurslid van de molenstichting. Daarna mogen we het binnenwerk bekijken. Excursieleider Peter Pouwels, tevens vrijwillig molenaar van de Plasmolense watermolen, geeft deskundig commentaar. Nooit geweten dat molenstenen worden gemaakt van poreus lavasteen uit de Eifel.

 

Vogelaars spotten zwartkoprietzanger
Op 21 april werd in de netten van het vogelonderzoek in de Ooijse Graaf een zwartkoprietzanger aangetroffen. Grote sensatie in vogelspottend Nederland! Deze soort was nog nooit in Nederland gezien. De volgende ochtend stonden 150 mensen op de Kerkdijk. Na drie drukke dagen stonden 420 meldingen op waarneming.nl.

 

 

Dagje uit in de Ooijpolder
De Bosploeg van de noodopvang Heumensoord gaat een dagje uit in de Ooijpolder. Bewoners en vrijwilligers bezoeken een melkveehouderij en doen een hapje en een drankje op het landje aan de Kerkdijk.

 

Dieren in het bronnenbos in Ubbergen
In de laatste week van 2015 plaats ik de wildcamera vlak bij huis in het bronnenbos. Er is weer activiteit bij de beverburcht en in het bos vind ik verse vraatsporen van bevers. Krijg ik ze voor de camera?

Thornse Molen in aanbouw
Eind september is het frame van de nieuwe molen op de betonnen fundering geplaatst. De grote informatie- en horecaruimte op de benedenverdieping is al bijna gereed. Het is nu al een geweldige blikvanger op de grens van Ooijpolder en Duffelt.

 

 

Masterstudenten op veldtocht
Op 16 september 2015 bezoeken masterstudenten van de Radboud Universiteit de Vleugelwaard. Arno neemt ze mee op een fietstocht door de Ooijpolder. Hij vertelt over natuur- en landschapsbeheer in het agrarisch cultuurlandschap door de boeren en hoe dat is georganiseerd.

 

 

 

"Eerste balk" voor Thornsche Molen
Op de betonnen onderverdieping wordt op 17 juli 2015 het houten fundament geplaatst voor de nieuwe Thronsche Molen. De bouw is in volle gang. Over enkele maanden zal de unieke koker-korenmolen alle aandacht gaan trekken. De plek is ook uniek, op de grens van Nederland en Duitsland, Ooijpolder en Duffelt, rivier en polder. Er komt horeca en een informatiecentrum. Kortom, een interessante buurman van de Vleugelwaard.

http://www.thornschemolen.nl/

 

 

Juli hooimaand
Het grasland wordt gemaaid. Het gras droogt in de zon, wordt geschut en tenslotte geperst tot balen. Het hooi is voedsel voor de koeien van de aangrenzende melkveehouderij. Juli is volgens de overlevering de hooimaand. Dat geldt nu alleen nog maar voor de 'ouderwetse' graslanden, die niet of nauwelijks bemest worden. Moderne boeren optimaliseren de productie van het gras met een hoge mestgift en bestrijding van (on)kruiden. Ze maaien eerder en vaker per jaar. De Vleugelwaard maaien we al in juni, omdat het grasland door vroegere bemesting nog zeer productief is.

 

Parende ijsvogels
Vanuit een observatietentje kijk ik naar een ijsvogeltje, een vrouwtje, op een tak boven het water. Plotseling komt het mannetje aanvliegen met een visje in de bek. Ik zet snel mijn camera aan en film de overdracht van het visje, het 'toilet maken' en de paring die volgt. Het mannetje bijt zich vast en het vrouwtje weert zich af.

 

Bosmuizen met koplampen
In het bosje bij de Vleugelwaard rennen bosmuizen rond. Het zijn actieve beestjes met grote oren en krachtige achterpoten. Ze springen als een kangoeroe. De grote ogen weerkaatsen het infrarood licht van de wildcamera. Het lijkt wel alsof ze koplampen met groot licht voeren. De walnoten en pindakaas op de voederplek voor de camera trekken ook een bruine rat aan. Die gaat er met een walnoot van door. Ratten verslepen veel voedsel naar hun hol. Ten slotte komt ook een haas een kijkje nemen. Die lijkt wel van het licht van de camera te schrikken.

 

Een nieuw ooievaarsnest
Op een koude ochtend in februari plaatsen we een nieuw ooievaarsnest in het nieuwe natuurgebied van Zeger aan de Kerkdijk. Twintig jaar geleden deed een paartje ooievaars hier aan de Kerkdijk de eerste (vergeefse) broedpoging in de Ooijpolder sinds mensenheugenis. Inmiddels broeden jaarlijks 5 of 6 paartjes in de Ooijpolder en de Duffelt. De omstandigheden in de Ooijse Graaf zijn nu beter dan ooit. Laat ze nu ook hier maar komen!

 

Broedvogel Monitoring Project
In de Ooijse Graaf worden jaarlijks alle territoria van broedvogels geteld. Er broeden 53 soorten in de rietlanden, bosjes en graslanden. Bijzondere soorten zijn dodaars, waterral, ijsvogel en blauwborst. Op de Vleugelwaard en in de directe omgeving broeden 30 soorten. Broedvogeltellingen worden door SOVON-vogelonderzoek in heel Nederland georganiseerd. Dank aan Ruud voor het tellen van de vogels in de Ooijse Graaf!

 

Steenuilenkast
Een deelnemer aan een excursie op de Vleugelwaard schenkt een steenuilenkast die hij cadeau kreeg op zijn verjaardag. Hij hangt hem in de vrijstaande walnotenboom. De omstandigheden zijn nu ideaal voor steenuilen. Een warme zomer en twee zachte winters hebben de muizenpopulatie doen ontploffen. De tafel is gedekt en het wachten is op de eerste bewoners. Lees meer over de steenuilen en geschikte nestkasten.

 

Natuurontwikkeling door functieverandering
Landbouwgrond brengt voedsel voort en levert geld op. De grond heeft productiewaarde. Op de Vleugelwaard gaan we 'natuur' produceren. Grasland met veel soorten grassen en kruiden, regenwormen, insekten, muizen en de hele leefgemeenschap die daar bij hoort. De functie van het land verandert van 'landbouw' naar 'natuur' en de economische waarde daalt. De provincie Gelderland stimuleert deze functieverandering in ecologisch belangrijke gebieden, zoals het Natura2000 gebied Ooijse Graaf. Lees meer op de site van de provincie.

 

Gewone glimmerinktzwam
Op de stronken van populieren komen allerlei soorten paddestoelen voor. Begin november  schieten er nog glimmerinktzwammen (Coprinellus micaceus) uit het dode hout omhoog. De 'glimmers' zijn de restjes van het velum; het membraan dat in jonge toestand helemaal om de hoed en de steel zit. Als de paddestoel zich strekt, dan breekt het velum. Later rijpen de sporen en wordt de zwam zwart en slijmerig. Pluk de vruchtlichamen, die vaak in bundels groeien, op tijd en verwerk het vruchtvlees in een omelet of een saus. Lees meer in de Engelse Wikipedia.

 

Op bezoek bij de buren
De fruitvrienden van de hoogstamboomgaard in Ressen bezoeken de Vleugelwaard. Het is het uitstapje voorafgaande aan het traditionele oogstfeest. We gaan op bezoek bij de buren van de Vleugelwaard; de Stichting Thornsche Molen. Jan van Eck verhaalt van de turbulente geschiedenis van deze plek, op de grens tussen Nederland en Duitsland. En hij vertelt over de herbouw van de bijzondere molen. Volgend jaar om deze tijd zal een nieuwe molen de oude tijden doen herleven. Lees meer op de site van de Stichting.

 

Oesterzwam op afgezaagde populier
Het dode hout van de populier is voedsel voor de oesterzwam. De zwamvlok vreet zich een weg door de stam. In september groeien uit de zwamvlok vruchtlichamen. Paddestoelen met een gewelfde hoed met plaatjes aan de onderzijde. Op de plaatjes worden sporen gevormd die door de wind verspreid worden. Valt een spore op een geschikte plek dan groeit daar een nieuwe zwamvlok uit.

 

Studenten beleven natuur in de Ooijpolder
Aandachtig bekijken de master-studenten een boomkruipertje. Voor hun biologieopleiding aan de Radboud Universiteit bezoeken ze de vogelringers op de Vleugelwaard. Ze krijgen van Bram en Frank uitleg over het vogelonderzoek en de omgang met de vogels. Daarna neemt Arno hen mee voor een fietstocht langs de agrarische natuur in het Circul van de Ooij. Ze zien hoe boeren van vereniging de Ploegdriever waardevolle natuur maken en beheren langs de Ooijse Graaf en op de Brabander.

www.ploegdriever.nl

 

Trektellingen
Bij de start van het vogeltrekseizoen komen vogelringers uit heel Nederland bij elkaar om de kennis en vaardigheden van elkaar te testen. Elke vogelringer wordt eens per drie jaar door collega's beoordeeld. Twee groepen buigen zich over de vogels die in het rietland gevangen zijn. Van elke vogel worden belangrijke kenmerken genoteerd en het krijgt een ringetje met een uniek nummer om de poot. De resultaten van de tellingen worden centraal verzameld en gepubliceerd [trektellen.nl].

 

20 juni 2014
De Vleugelwaard is het eindpunt van de wandeling die we met participanten en belangstellenden maken door het natuurontwikkelingsproject Voedsel voor Natuur. We hebben met Ploegdriever, Via Natura en ARK natuurontwikkeling tien jaar gewerkt aan de natuurverbinding tussen Ooijse Graaf en Wylermeer. Die is nu af en dat is een feestje waard. Lees meer over dit project bij Via Natura.

 

Bloeiende berm
Dit jaar is de dijkhelling al heel bloemrijk. Harige ratelaar, groot streepzaad, knoopkruid en morgenster kleuren het grasland geel en paars. In de tweede week van juni wordt het gras gemaaid. Het hooi wordt gevoerd aan de koeien van mijn buurman, Zeger Stappershoef. Door het hooilandbeheer zonder bemesting verschraalt de grond en wordt het grasland steeds soortenrijker.

 

Vogels ringen
In het rietland van de Ooijse Graaf worden ook dit jaar weer vogels gevangen. Niet om op te eten maar om te ringen. Zo worden gegevens verzameld over het trekgedrag van vogels. De Vleugelwaard biedt onderdak aan de vogelringers. Bekijk het filmpje met Bram op Omroep Gelderland.

 

 

25 april 2014
De tweede klas van het Stedelijk Gymnasium brengt een werkbezoek aan de Ooijpolder. De jongens helpen mee met het verwijderen van wilgenstruikjes langs een natuuroever. De meisjes planten Gelderse Roos op de vleugelwaard. Na de lunch neemt Wilbert ze mee voor een excursie langs de Ooijse Graaf en de boerderij van Zeger. We zien veel vogels, kikkers en een haas die vlak voor ons opspringt en wegrent. Natuur maakt lang niet elk kind enthousiast.

 

Veldnamen
Elk plekje heeft zijn verhaal en elk perceel zijn naam. Op de veldnamenkaart van de Ploegdriever worden van 100 plekjes in de Ooijpolder de oude veldnamen benoemd en verklaard. Voor de Vleugelwaard hebben we een extra bordje laten maken en op de houten poort geschroefd.

Natura 2000
De vleugelwaard grenst aan de Ooijse Graaf. Dit is het leefgebied van soorten als de ijsvogel en de bever. De rust, de stilte en het uitgestrekte rietland met het heldere kwelwater vormen de basis voor een bijzondere levensgemeenschap. De Kerkdijk is de natuurboulevard van waar de natuurliefhebber een fantastisch uitzicht heeft op het leven in het moeras. De status van Natura-2000 gebied garandeert een goede bescherming van de natuurwaarden.

Peppeltroon
In de houtsingel bij de schuurtjes staan hoge stammen van omgezaagde populieren. Herman verzaagt de stronken tot zetels, zitstammen en peppeltronen. Van landschap en natuur kun je ook comfortabel genieten.



 

 

9 april 2014
Door het zachte weer groeit het gras hard. De paardenbloemen en de pinksterbloemen staan al in bloei. Op de dijk staan kiemplantjes van ratelaar tussen het gras.

novemberlucht boven vleugelwaard

Metamorfose
In november, een half jaar na aankoop, ziet het er al heel anders uit. Bij de toegang staat een houten poort. De schapenrasters zijn verwijderd. Langs de Kerkdijk is een meidoornheg geplant.



novemberlucht boven vleugelwaard

31 mei 2013
Bellefleur koopt de Vleugelwaard. Het ziet er nog niet zo aantrekkelijk uit. Een ijzeren hek, schapengaas en wit lint sluiten het grasland hermetisch af. Maar achter deze barriere ligt een prachtig grasland, tegen een achtergrond van rietland en bos. We gaan hier een mooie plek van maken met een bloemrijk grasland en veel natuur


Dinsdag 19 maart 2024 | © Bellefleur Boomgaardbeheer | Ubbergen